APA: Blog

Op het APA-weblog biedt The APA-Team ondersteuning bij het gebruik van APA, met toelichtingen bij veelvoorkomende vragen en er is de mogelijkheid een reactie te geven of een vraag te stellen.

The APA Team

Bij het overnemen van bestaande afbeeldingen wordt, in tegenstelling tot het citeren of parafraseren van een gedeelte van de tekst, onder de tabel of figuur ook aangegeven wie het auteursrecht (copyright) heeft. Zie voor meer informatie Het grote tabellen blogbericht en Het grote figuren blogbericht, voorbeelden 1 tot en met 4.

De maker van de afbeelding is vaak ook de auteursrechthebbende maar dat kan ook een andere persoon of organisatie zijn als gebruik is gemaakt van een bestaande afbeelding of als het werk in opdracht is gemaakt, bijvoorbeeld van een uitgever.
Het is echter mogelijk dat de auteursrechthebbende vooraf heeft bepaald of en hoe de afbeelding mag worden hergebruikt door middel van een Creative Commons-licentie, kortweg CC.
Voor sommige afbeeldingen geldt dat dat deze niet (meer) onder het auteursrecht vallen, deze werken bevinden zich in het publieke domein.
In alle gevallen blijft bronvermelding verplicht, maar: hoe bepaal je de auteursrechtstatus?

Copyright
De maker van een oorspronkelijk werk (tekst, foto, film, compositie, etc.) krijgt automatisch het auteursrecht. In de meeste gevallen wordt dit in de publicatie duidelijk aangeven. In boeken wordt meestal op één van de eerste pagina's de auteursrechthebbende(n) vermeld, dit kan bijvoorbeeld de uitgever of de auteur zijn. Websites zetten meestal onderaan de pagina een copyrightvermelding.
In Nederlandse publicaties wordt het woord Copyright of het symbool © gebruikt.

Enkele voorbeelden:

De 7e editie van de Publication Manual of the American Psychological Association:
Copyright © 2020 by the American Psychological Association (APA).
De vierde druk van het boek Elementaire sociale vaardigheden:
© Bohn Stafleu van Loghum is een imprint van Springer Media B.V., onderdeel van Springer Nature, 1996, 2001, 2011, 2020
De website NU.nl:
© 2020 DPG Media Digital B.V.
Let op dat NU.nl vaak gebruik maakt van bestaande afbeeldingen.
De website Buienradar:
Copyright © 2006 - 2020 Buienradar® is een geregistreerd merk van RTL Nederland

De APA-richtlijnen gebruiken alleen het woord Copyright + het jaartal, naam auteursrechthebbende(n), in bovenstaande voorbeelden zou dat bij overname van een afbeelding zijn:

Neem de naam en jaartal(len) over zoals de publicatie aangeeft. Noteer z.d. bij het ontbreken van een jaartal en Onbekend bij het ontbreken van de naam van de auteursrechthebbende. Als zowel jaartal als naam ontbreken is de vermelding Copyright z.d., onbekend.

Let op dat bij het overnemen van een afbeelding met als doel deze opnieuw openbaar te maken, bijvoorbeeld door publicatie in een tijdschrift of in de HBO Kennisbank er toestemming nodig kan zijn van de auteursrechthebbende.

Creative Commons
Makers van een origineel werk kunnen een Creative Commons licentie aan dit werk toevoegen. Deze licentie geeft aan of en hoe het werk mag worden overgenomen: wel of geen commercieel gebruik, wel of niet aanpassen, etc. Er zijn zes verschillende licenties, zie voor een toelichting Creative Commons uitleg. Met een CC-licentie komt het auteursrecht overigens niet te vervallen.

In de bronvermelding wordt de copyrightvermelding vervangen door deze licentie, bijvoorbeeld CC BY-NC-SA geeft aan: bronvermelding (BY), niet commercieel (NC) en gelijk delen (SA). Dit laatste houdt in dat bij aanpassing van de afbeelding dezelfde CC-licentie blijft gelden.

Inmiddels zijn er 500 miljoen afbeeldingen met een CC-licentie. Creative Commons heeft hier zelf een zoekmachine voor ontworpen: CC Search.
Noteer bij de bronvermelding de code en link deze naar de pagina waar de licentie wordt toegelicht, een voorbeeld:

Figuur 1. Mickey Mouse. Overgenomen uit Disney door A. Hassan, 2009 (https://www.flickr.com/photos/9710088@N06/4214021323). CC BY-NC-SA.

Publieke domein
Afbeeldingen zonder auteursrecht, bijvoorbeeld omdat de maker meer dan 70 jaar geleden is overleden, vallen in het publieke domein. Dit geldt ook voor werken waarvan de maker zelf afstand heeft gedaan van het auteursrecht. Let op dat het vervallen van het auteursrecht per land kan verschillen. Noteer bij afbeeldingen zonder auteursrecht In het publieke domein. In dit voorbeeld staat op de webpagina aangegeven dat de afbeelding publiek domein is:

Figuur 2. Walt Disney Concertzaal in Los Angeles. Overgenomen uit Walt Disney, concert, hall, Angeles door J. Sullivan, 2018 (https://pixnio.com/nl/het-platform/gebouwen/walt-disney-concert-hall-angeles). In het publieke domein.

De APA-richtlijnen uitgelegd: verschillen 2e en 3e editie
De 3e, herziene editie van De APA-richtlijnen uitgelegd: Een praktische handleiding voor bronvermelding in het hoger onderwijs zal in mei 2021 verschijnen en vanaf schooljaar 2021-2022 gebruikt worden. De vraag: welke APA-richtlijnen gaan veranderen? wordt al regelmatig gesteld.
De Werkgroep APA heeft een overzicht gemaakt van de 10 belangrijkste wijzigingen. Dit overzicht staat ook op de auteursrechtenwebsitevan SURF, inclusief een te downloaden versie in pdf. In onderstaand overzicht zijn ook voorbeelden toegevoegd.

Meerdere auteurs
1
2e editie
Tot en met vijf auteurs allemaal in de tekst noemen. Vanaf zes auteurs de eerste naam + et al. en bij tweede en latere verwijzingen vanaf drie auteurs de eerste + et al.
- (Ketelaar, Hentenaar, & Kooter, 2011)
3e editie
Tot en met twee auteurs in de tekst genoemd. Vanaf drie auteurs alleen de eerste naam gevolgd door et al.
- (Ketelaar et al., 2011)
2
2e editie
In de bronnenlijst worden maximaal 8 auteurs vermeld voordat de bronvermelding wordt ingekort.
- Wang, Y., Zhou, F., Zhang, D., Zhao, J., Du, R., Hu, Y., . . . Fu, S. (2020). Evaluation of the efficacy and safety of intravenous remdesivir in adult patients with severe COVID-19: study protocol for a phase 3 randomized, double-blind, placebo-controlled, multicentre trial. Trials, 21(1), 1-11. https://doi.org/10.1186/s13063-020-04352-9
3e editie
In de bronnenlijst worden maximaal 20 auteurs vermeld voordat de bronvermelding wordt ingekort.
- Wang, Y., Zhou, F., Zhang, D., Zhao, J., Du, R., Hu, Y., Cheng, Z., Gao, L., Jin, Y., Luo, G., Fu, S., Lu, Q., Du, G., Wang, K., Lu, Y., Fan, G., Zhang, Y., Liu, Y., Ruan, S., . . . Fu, S. (2020). Evaluation of the efficacy and safety of intravenous remdesivir in adult patients with severe COVID-19: study protocol for a phase 3 randomized, double-blind, placebo-controlled, multicentre trial. Trials, 21(1), 1-11. https://doi.org/10.1186/s13063-020-04352-9
Boek/ebook
3
2e editie
Vermelding van zowel plaatsnaam en de naam uitgever. Woorden als ‘uitgeverij’ worden weggelaten. Bij een ebook hoeft geen uitgever te worden vermeld.
- Ketelaar, P., Hentenaar, F., & Kooter, M. (2011). Groepen in focus: In vier stappen naar toegepast focusgroeponderzoek. Den Haag: Boom Lemma.
- Coolsaet, R. (2015). België en zijn buitenlandse politiek 1830-2015. Geraadpleegd op 15 juli 2020, van https://books.google.nl/books?id=3EcFBgAAQBAJ
3e editie
De naam van de uitgever wordt vermeld. De plaatsnaam wordt weggelaten. De naam van de uitgever wordt overgenomen zoals die op de titelpagina staat vermeld. Ook bij een ebook wordt de uitgever vermeld.
- Ketelaar, P., Hentenaar, F., & Kooter, M. (2011). Groepen in focus: In vier stappen naar toegepast focusgroeponderzoek. Boom Lemma Uitgevers.
- Coolsaet, R. (2015). België en zijn buitenlandse politiek 1830-2015. Van Halewyck. Geraadpleegd op 15 juli 2020, van https://books.google.nl/books?id=3EcFBgAAQBAJ
4
2e editie
Bij meerdere uitgevers wordt alleen de eerste naam genoemd.
- Alink, L., Prevoo, M., Van Berkel, S., Linting, M., Klein Velderman, M., & Pannebakker, F. (2018). NPM-2017: Nationale prevalentiestudie mishandeling van kinderen en jeugdigen. Leiden: Leiden University, Institute of Education and Child Studies.
3e editie
Bij meerdere uitgeverijen worden alle namen genoemd.
- Alink, L., Prevoo, M., Van Berkel, S., Linting, M., Klein Velderman, M., & Pannebakker, F. (2018). NPM-2017: Nationale prevalentiestudie mishandeling van kinderen en jeugdigen. Leiden University, Institute of Education and Child Studies; TNO Child Health.
5
2e editie
Als de organisatie gelijk is aan de uitgever wordt bij de naam van de uitgever ‘Auteur’ gezet.
- American Psychological Association. (2020). Publication manual of the American Psychological Association: The official guide to APA Style (7th edition). Washington: Auteur.
3e editie
Als de organisatie gelijk is aan de uitgever komt de naam van de uitgever te vervallen.
- American Psychological Association. (2020). Publication manual of the American Psychological Association: The official guide to APA Style (7th edition).
Tijdschriftartikel
6
2e editie
DOI mag vermeld worden als doi: of als link: https://doi.org/
- Meijers, A. (2020) Breekt nood de wet? De regelgeving rondom de bestrijding van het coronavirus. Vakblad Sociaal Werk, 21(3), 37-38. doi:10.1007/s12459-020-0309-0
3e editie
DOI wordt alleen vermeld als link: https://doi.org/
- Meijers, A. (2020) Breekt nood de wet? De regelgeving rondom de bestrijding van het coronavirus. Vakblad Sociaal Werk, 21(3), 37-38. https://doi.org/10.1007/s12459-020-0309-0
7
2e editie
Het afleveringsnummer wordt alleen genoemd als iedere aflevering van het tijdschrift met pagina 1 begint.
- De Haan, E. (2020). De dwangstoornis en de DSM-5. Kind en Adolescent, 41, 258-261. https://doi.org/10.1007/s12453-020-00237-5
3e editie
Het nummer van de aflevering wordt altijd genoemd.
- De Haan, E. (2020). De dwangstoornis en de DSM-5. Kind en Adolescent, 41(2), 258-261. https://doi.org/10.1007/s12453-020-00237-5
Website
8
2e editie
De naam van de website wordt niet genoemd.
- Nederlands Huisartsen Genootschap. (2020, 7 januari). Ik wil nu stoppen met roken. Geraadpleegd op 15 juli 2020, van https://www.thuisarts.nl/stoppen-met-roken/ik-wil-nu-stoppen-met-roken
3e editie
De naam van de website wordt vermeld achter de titel, behalve als auteur/organisatie gelijk is aan naam van de website.
- Nederlands Huisartsen Genootschap. (2020, 7 januari). Ik wil nu stoppen met roken. Thuisarts.nl. Geraadpleegd op 15 juli 2020, van https://www.thuisarts.nl/stoppen-met-roken/ik-wil-nu-stoppen-met-roken
Figuur
9
2e editie
Bij een figuur naam en nummer onder de afbeelding.
- Onder afbeelding:
  Figuur 1. Organogram. Afbeelding afkomstig van Stichting ABC, 15 juli 2020.
3e editie
Bij een figuur naam en nummer boven de afbeelding, zoals bij een tabel.
- Boven afbeelding:
  Figuur 1.
  Organogram
  Onder afbeelding:
  Opmerking. Afbeelding afkomstig van Stichting ABC, 15 juli 2020.
Proefschrift, afstudeeropdracht, stageverslag
10
2e editie
Plaatsnaam staat achter de naam van de onderwijsinstelling, omschrijving van het document achter de titel tussen ronde haakjes.
- Van Oijen, S. (2010). Resultaat van pleegzorgplaatsingen: Een onderzoek naar breakdown en de ontwikkeling van adolescente pleegkinderen bij langdurige pleegzorgplaatsingen (Proefschrift). Rijksuniversiteit Groningen, Groningen.
3e editie
Plaatsnaam van de onderwijsinstelling komt te vervallen, omschrijving van het document achter de titel tussen vierkante haakjes.
- Van Oijen, S. (2010). Resultaat van pleegzorgplaatsingen: Een onderzoek naar breakdown en de ontwikkeling van adolescente pleegkinderen bij langdurige pleegzorgplaatsingen [Proefschrift]. Rijksuniversiteit Groningen.
Hoofdstuk uit een boek: wanneer wel, wanneer niet?
Een student stelde de volgende vraag: ik verwijs naar meerdere hoofdstukken uit hetzelfde boek, geschreven door verschillende auteurs. Volgens de APA-richtlijnen moet ik ieder hoofdstuk apart vermelden maar mag ik in plaats daarvan ook naar het gehele boek verwijzen?

Wie naar een boek verwijst noemt de complete publicatie één keer in de bronnenlijst. In de tekst kan er meerdere keren naar verwezen worden. Door het vermelden van één of meer paginanummers kan worden aangegeven naar welk deel van het boek wordt verwezen. Titels van hoofdstukken worden niet aan de verwijzing toegevoegd maar kunnen uiteraard wel in de tekst genoemd worden.
Wanneer de hoofdstukken door verschillende auteurs zijn geschreven en het boek is samengesteld door één of meer redacteurs wordt ieder hoofdstuk waar naar verwezen wordt apart genoemd in zowel de tekst als in de bronnenlijst.

Onderstaand drie voorbeelden uit het boek De brede basis van het sociaal werk. Merk op dat de volgorde in de bronnenlijst wordt bepaald door de achternaam van de eerste auteur en niet de volgorde in het boek:
Omlo, J. (2017). Sociaal werkers als verbindingswerkers. In M. Spierts, A. Sprinkhuizen, M. Scholte, M. Hoijtink, E. de Jonge, & L. van Doorn (Reds.), De brede basis van het sociaal werk: Grondslagen, methoden en praktijken (pp. 273-286). Bussum: Coutinho.
Tekst: (Omlo, 2017)
Postma, D. W. (2017). Het werken met informele groepen in open situaties. In M. Spierts, A. Sprinkhuizen, M. Scholte, M. Hoijtink, E. de Jonge, & L. van Doorn (Reds.), De brede basis van het sociaal werk: Grondslagen, methoden en praktijken (pp. 229-245). Bussum: Coutinho.
Tekst: (Postma, 2017)
Sprinkhuizen, A., & Scholte, M. (2017). Vorm geven aan methodisch handelen vanuit een brede basis. In M. Spierts, A. Sprinkhuizen, M. Scholte, M. Hoijtink, E. de Jonge, & L. van Doorn (Reds.), De brede basis van het sociaal werk: Grondslagen, methoden en praktijken (pp. 99-122). Bussum: Coutinho.
Tekst: (Sprinkhuizen & Scholte, 2017)
Terug naar de vraag van de student: is het ook toegestaan om één keer naar het complete boek te verwijzen? De bronvermelding ziet er dan zo uit:
Spierts, M., Sprinkhuizen, A., Scholte, M., Hoijtink, M., De Jonge, E., & Van Doorn, L. (Reds.). (2017). De brede basis van het sociaal werk: Grondslagen, methoden en praktijken. Bussum: Coutinho.
Tekst: (Spierts et al., 2017)
Een argument om slechts één keer naar het gehele boek te verwijzen is dat het lijkt alsof er meerdere publicaties zijn geraadpleegd terwijl het om hetzelfde boek gaat. Daarnaast is het vermelden van één boek minder werk dan het vermelden van meerdere hoofdstukken.

Omdat zowel de officiële APA-handleiding als het officiële APA-blog geen antwoord geeft op deze vraag is deze voorgelegd aan de APA Style Experts in Amerika. Het antwoord was dat beide opties zijn toegestaan. Wees hier wel consequent in, dus ieder hoofdstuk apart of alleen het complete boek.
De APA-richtlijnen uitgelegd: 3e editie
Sinds het verschijnen van de 7e editie van de Publication Manual of the American Psychological Association in oktober 2019 wordt regelmatig de vraag gesteld of en wanneer de herziene richtlijnen worden verwerkt op de website van de HAN Studiecentra en in de handleiding De APA-richtlijnen uitgelegd. Dit blogbericht gaat in op enkele veelgestelde vragen.

Wat is het verschil tussen de huidige en de nieuwe richtlijnen?
Er zijn ongeveer 20 herziene en nieuwe APA-richtlijnen met betrekking tot bronvermelding. De Werkgroep APA heeft de nieuwe richtlijnen geïnventariseerd en in de meeste gevallen zullen deze wijzigingen worden overgenomen voor de Nederlandse richtlijnen in de 3e editie van De APA-richtlijnen uitgelegd en op bovengenoemde website. Zie ook het blogbericht De APA-richtlijnen uitgelegd: verschillen 2e en 3e editie.

Wanneer verschijnt de 3e editie van De APA-richtlijnen uitgelegd?
De verschijningsdatum is mei 2021, ook nu weer als ringband en als gratis download. Dit geeft het onderwijs tijd genoeg om de nieuwe richtlijnen met ingang van schooljaar 2021-2022 te gaan gebruiken.

Waarom verschijnt de 3e editie van De APA-richtlijnen uitgelegd pas in 2021?
De Werkgroep APA heeft besloten om niet alleen de herziene richtlijnen te verwerken maar ook om de handleiding een nieuwe indeling te geven naar voorbeeld van de 7e editie van de Publication Manual. Tevens zullen er enkele nieuwe onderwerpen worden toegevoegd, waaronder de opmaak van een verslag en meer voorbeelden van tabellen en figuren – het meest gezochte onderwerp op dit blog.
In combinatie met het productieproces is er te weinig tijd om de nieuwe editie op tijd af te hebben voor het nieuwe schooljaar, daarom is gekozen voor mei 2021. Een eerdere datum, midden in het schooljaar zou tot verwarring kunnen leiden.

Moet ik de nieuwe richtlijnen vanaf schooljaar 2021-2022 gaan toepassen of mag ik de 2e editie blijven gebruiken?
De Werkgroep APA adviseert om vanaf het schooljaar 2021-2022 alleen de nieuwe richtlijnen toe te passen. Overleg met de eigen docent of opleiding als je liever de 2e editie wilt blijven gebruiken.

Mag ik de nieuwe richtlijnen nu al toepassen of moet ik wachten tot de 3e editie is verschenen?
Er zijn nu al diverse mogelijkheden om de herziene richtlijnen te bestuderen en eventueel toe te passen. Naast de 7e editie van de Publication Manual is de American Psychological Association een nieuw weblog begonnen. In Nederland worden een aantal nieuwe richtlijnen onder andere op de website van Scribbr beschreven. Overleg met de eigen docent of opleiding als je nu al de nieuwe richtlijnen wilt gaan gebruiken.

Ik heb nog een vraag of een opmerking, waar kan ik die stellen?
Stuur een e-mail aan auteursrecht@han.nl. De informatiespecialist van de eigen opleiding of hogeschool benaderen kan uiteraard ook.
Online lessen en cursussen
Hoewel dit blog zich zelden richt op actuele onderwerpen is dat dit keer wel het geval. Op dit moment worden er veel online lessen gegeven en volgen mensen online een cursus, maar: hoe verwijs je naar een webinar, weblecture of andere online gevolgde bijeenkomst?

Of en hoe een online meeting wordt vermeld in een bronnenlijst is afhankelijk van de beschikbaarheid na afloop. Kan de lezer of beoordelaar van de tekst waarin naar de online bijeenkomst wordt verwezen deze terugzien, al dan niet na inlog?

Is dat het geval, verwijs er dan in de tekst naar met de naam van de spreker of organisatie en het jaartal. Voeg bij een citaat en eventueel bij een parafrase ook de tijdsaanduiding toe (minuut: seconde). In de bronnenlijst worden ook de volledige datum, titel, raadpleegdatum en link genoemd. Achter de titel kan, indien van toepassing, tussen vierkante haakjes een omschrijving worden gegeven.

Voorbeeld online les (fictief)
Tekst
Een hypothese is een stelling die nog niet bewezen is (Van den Bergh, 2020) en …
of
Volgens Van den Bergh (2020, 1:53) geeft een hypothese “een voorlopig antwoord op de hoofdvraag en daarna onderzoek je of dit juist is”.
Bronnenlijst
Van den Bergh, F. (2020, 31 maart). Van vraagstelling naar theorie en hypothesen [Weblecture]. Geraadpleegd op 14 april 2020, van https://teams.microsoft.com/l/file/37F9B02B-10F9-4B56-989B-8919C5D9A151
Voorbeeld webinar
Tekst
Tijdens het webinar van SURF (2020) presenteerde een medewerker van Hogeschool Inholland een …
of
Volgens de eerste spreker, Zac Woolfit (SURF, 2020, 1:53), is dat …
Bronnenlijst
SURF. (2020, 18 maart). Hoe verplaatsen we ons onderwijs naar online? [Webinar]. Geraadpleegd op 14 april 2020, van https://surfnet.nepgroup-webinars.com/hoe-verplaatsen-we-ons-onderwijs-naar-online

Is de online meeting niet bewaard gebleven of de opname niet (meer) toegankelijk, verwijs dan alleen in de tekst naar de bijeenkomst als persoonlijke communicatie. Er komt geen vermelding in de bronnenlijst, in de tekst kan uiteraard wel een toelichting worden gegeven.

Voorbeeld online les (fictief)
Tijdens de online les werd verteld dat een hypothese een stelling is die nog niet bewezen is (F. van den Bergh, persoonlijke communicatie, 31 maart 2020) en …
of
Volgens Frits van den Bergh (persoonlijke communicatie, 31 maart 2020) is een hypothese een voorlopig antwoord op de hoofdvraag, daarna wordt onderzocht of dit juist is.
Voorbeeld webinar
Tijdens het webinar Hoe verplaatsen we ons onderwijs naar online? (SURF, persoonlijke communicatie, 18 maart 2020) presenteerde een medewerker van Hogeschool Inholland een …
of
Zac Woolfit (persoonlijke communicatie, 18 maart 2020) vertelde tijdens het SURF-webinar Hoe verplaatsen we ons onderwijs naar online? dat …
Zie eventueel ook het blogbericht Lessen.