Als hulpmiddel bij correct citeren en parafraseren in een tekst heeft de American Psychological Association regels gepubliceerd over de wijze waarop literatuurverwijzingen vermeld moeten worden. Deze APA-richtlijnen worden inmiddels door veel universiteiten, hogescholen en andere instellingen gehanteerd, waaronder diverse opleidingen op de HAN University of Applied Sciences.
Op deze pagina worden de belangrijkste richtlijnen voor citeren en parafraseren beschreven, zie ook De APA-richtlijnen uitgelegd, hoofdstuk 1: Verwijzingen in de tekst.
Algemeen
Als in de tekst van een werkstuk een bron letterlijk geciteerd wordt (of beschreven) kan ook op die plaats de bron vermeld worden. Die bron staat al uitgebreid beschreven in de bronnenlijst, daarom kan hier volstaan worden met een verwijzing tussen haakjes, direct achter het citaat of de parafrase.
Dit overnemen van delen van andermans werk kan op twee manieren:
- Door te citeren (een stukje van de tekst letterlijk overnemen)
- Door te parafraseren (in eigen woorden weergeven)
Standaard worden achternaam auteur, jaartal en paginanummer genoemd. Als er geen auteur is wordt de organisatie genoemd, als er geen organisatie is wordt de titel genoemd. De verwijzing valt binnen de zin, de punt die het einde van de zin markeert komt op het einde.
Zie ook The APA-Team: Plaats bronverwijzing in tekst / Plaats bronverwijzing in tekst [2]
Zie ook The APA-Team: Herhalen dezelfde bronverwijzing
Zie ook The APA-Team: Cursief: Wanneer wel, wanneer niet?
Zie ook The APA-Team: Lettertype
Zie ook The APA-Team: Afkortingen
Zie ook The APA-Team: Getallen, cijfers en nummers
Zie ook APAstaartje: Wanneer citeren, wanneer parafraseren en hoe vaak?
Voor citeren en parafraseren uit eigen onderzoek (interviews, enquêtes, etc.), zie APA: Eigen onderzoek.
Voor citeren (overnemen) van afbeeldingen, zie The APA-Team: Het grote tabellen blogbericht en The APA-Team: Het grote figuren blogbericht.
Citeren
Een citaat wordt altijd tussen dubbele aanhalingstekens geplaatst. Het citaat wordt gevolgd door een verwijzing tussen haakjes - achternaam auteur(s), jaartal, paginanummer(s) - of door de auteur(s) in de tekst te noemen.
Let op: Een citaat wordt niet cursief geschreven.
Bij internetbronnen worden geen paginanummer(s) genoemd, met uitzondering van genummerde bestanden, zoals een document dat als pdf-bestand online is gezet. Bij achternamen worden tussenvoegsels als 'van de', 'de', etc. in de verwijzing in de tekst ook genoemd met een hoofdletter. Een citaat uit een boek van Jan de Vries uit 2014 wordt in de tekst (De Vries, 2014, p. 3). Voor de lezer is dan duidelijk dat titel in de bronnenlijst bij de letter D staat. Zie ook: Tussenvoegsels. Achter 'p.' komt altijd een spatie.
Citaat met de verwijzing tussen haakjes, 1 of 2 auteurs
Bij twee of meer auteurs/redacteurs staat voor de laatste naam het &-teken.
- "In proefschriften vind je meestal een goed literatuuroverzicht over het onderwerp van het proefschrift" (Baarda, 2014, p. 36) en voor ons onderzoek ...
- "Veel beginnende onderzoekers hebben problemen met het begrenzen van hun onderzoek" (Grit & Julsing, 2017, p. 57).
Citaat met de verwijzing tussen haakjes, 3 of meer auteurs
Bij drie of meer auteurs/redacteurs wordt alleen de eerste naam vermeld, gevolgd door 'et al.' (afkorting van het Latijnse et alii = en anderen).
- "In praktijkgericht onderzoek worden onderzoeksmodellen echter ook (mede) gebaseerd op andere informatieve dan wetenschappelijke literatuur en theorie" (Van der Velde et al., 2015, p. 19).
Zie ook: Hoe wordt in de tekst en in een bronnenlijst verwezen naar bronnen met meerdere auteurs?
Citaat met de auteur(s) in de tekst
In een lopende zin wordt bij twee of meer auteurs niet het &-teken maar het woord 'en' gebruikt. Noem bij drie of meer auteurs alleen de eerste naam en 'et al.'.
- Migchelbrink (2006, p. 68) zegt hierover "de eerste stap die je neemt, is in feite een probleem- en situatieanalyse".
- Volgens Fischer en Julsing (2014) is een aselecte steekproef "het willekeurig trekken van een steekproef uit een bestand" (p. 138) en bij een doelgerichte steekproef "wordt er een steekproef getrokken uit een steekproef" (p. 139).
- Volgens Van der Velde et al. (2015, p. 19) "worden onderzoeksmodellen echter ook (mede) gebaseerd op andere informatieve dan wetenschappelijke literatuur en theorie".
Citaat van 40 of meer woorden
Dit wordt in een losstaand, ingesprongen blok weergegeven, zonder aanhalingstekens. De verwijzing mag ook achter citaat geplaatst worden. De punt aan het einde van de zin komt dan voor de verwijzing te staan, anders lijkt het alsof de verwijzing deel uitmaakt van het citaat.
Migchelbrink (2006, p. 68) zegt over de analyse met de 5xW+H-formule:
De eerste stap die je neemt, is in feite een probleem- en situatieanalyse. In de probleemanalyse oriënteer je je op het aangebrachte handelingsprobleem. Om inzicht te krijgen in het probleem en de probleemcontext is het handig om te werken met de 5xW+H-formule.
Deze formule is toegepast in de volgende casus ... [etc.]
Zie ook The APA-Team: Citaat opsomming.
Citaat van een internetbron
Bij een internetbron wordt in de tekst alleen de auteur en het jaartal genoemd, nooit de URL. Bij het ontbreken van een auteur wordt de organisatie genoemd en als deze er ook niet is de titel van de webpagina. Bij het ontbreken van een jaartal wordt z.d. (= zonder datum) genoteerd. In de tekst wordt alleen het jaartal genoemd, de complete datum (als deze bekend is) in de bronnenlijst.
- "Cognitief heeft betrekking op 'kennis' en dissonant betekent dat twee of meer dingen niet met elkaar kloppen" (Grit, 2018), en dat blijkt ook uit...
- Volgens het Nederlands Huisartsen Genootschap (z.d.) zijn "heftiger ervaren wat je hoort, ziet, ruikt, proeft en voelt" en "moeite met veranderingen" kenmerken van autisme.
Citaat van meerdere pagina's
Wanneer een citaat meerdere pagina's beslaat wordt de letter p verdubbeld, gevolgd door de eerste en laatste pagina van het citaat.
- ...en "spitste de onderzoeksvraag zich toe op de wettelijke regelingen" (Migchelbrink, 2006, pp. 73-74).
Citaat van een titel
Neem bij het citeren van een titel de schrijfwijze over zoals in de bronnenlijst. De titel van een boek of webpagina staat cursief en wordt zo overgenomen, zonder aanhalingstekens. De titel van een tijdschriftartikel staat niet cursief, deze wordt overgenomen met dubbele aanhalingstekens. Bij het verwijzen blijft bronvermelding verplicht.
- In Zo doe je een onderzoek (Grit & Julsing, 2017) staat dat ...
- In "Jongeren verleiden uit de criminaliteit te blijven" (Kooijmans, 2016) staat dat ...
Voor de volledigheid worden van bovenstaande voorbeelden ook de vermeldingen in de bronnenlijst genoemd. Zie voor uitleg en meer voorbeelden APA: Bronnenlijst.
Bronnenlijst
Baarda, B. (2019). Dit is onderzoek! Handleiding voor kwantitatief en kwalitatief onderzoek (3e druk). Noordhoff Uitgevers.
Fisher, T., & Julsing, M. (2014). Onderzoek doen! Kwantitatief en kwalitatief onderzoek (2e druk). Noordhoff Uitgevers.
Grit, R. (2018, 22 januari). Cognitieve dissonantie. Emmer Courant. Geraadpleegd op 4 april 2018, van https://www.emmen.nu/achtergrond/nieuws/blogs/524737/cognitieve-dissonantie.html
Grit, R., & Julsing, M. (2017). Zo doe je een onderzoek (3e druk). Noordhoff Uitgevers.
Kooijmans, M. (2016). Jongeren verleiden uit de criminaliteit te blijven: Onderzoek naar talentgericht jongerenwerk. Vakblad Sociaal Werk, 17(6), 25-27. https://doi.org/10.1007/s12459-016-0105-z
Migchelbrink, F. (2006). Praktijkgericht onderzoek in zorg en welzijn (11e compleet herziene druk). Uitgeverij SWP.
Nederlands Huisartsen Genootschap. (z.d.). Autisme: ASS Asperger PDD-NOS. Thuisarts.nl. Geraadpleegd op 10 augustus 2021, van https://www.thuisarts.nl/autisme
Van der Velde, M., Dikkers, J., & Jansen, P. (2015). Praktijkgericht onderzoek: Opzetten, uitvoeren, analyseren en rapporteren (2e herziene druk). Concept uitgeefgroep.
Parafraseren
Een parafrase is het in eigen woorden weergeven van andermans werk en wordt gevolgd door een verwijzing tussen haakjes met de achternaam van de auteur(s), het jaartal, en het paginanummer. De auteur kan ook in de lopende tekst genoemd worden.
Het noemen van het paginanummer is niet verplicht maar wordt wel aanbevolen als er naar een specifieke passage verwezen wordt.
Bij internetbronnen worden geen paginanummer(s) genoemd, met uitzondering van genummerde bestanden, zoals een rapport dat als pdf-bestand online is gezet. Bij achternamen worden tussenvoegsels als 'van de', 'de', etc. in de verwijzing in de tekst genoemd, het eerste woord met een hoofdletter. Zie ook: Tussenvoegsels. Achter 'p.' komt altijd een spatie.
Parafrase met de verwijzing tussen haakjes, 1 of 2 auteurs
Bij twee of meer auteurs/redacteurs staat voor de laatste naam het &-teken.
- Voor het onderzoek wordt aangeraden eerst het probleem of de situatie te analyseren (Migchelbrink, 2006, p. 68).
- Het wordt aangeraden om voor het onderzoek eerst het probleem te analyseren (Migchelbrink, 2006) en daarna ...
- Er worden verschillende methoden voor het verzamelen van data beschreven (Van der Donk & Van Lanen, 2019, p. 175), waarvan ...
- Een dataverzameling maken kan op verschillende manieren (Van der Donk & Van Lanen, 2019).
Parafrase met de verwijzing tussen haakjes, 3 of meer auteurs
Bij drie of meer auteurs/redacteurs wordt alleen de eerste naam vermeld, gevolgd door 'et al.' (afkorting van het Latijnse et alii = en anderen).
- Mensen zijn zich niet altijd bewust van bepaalde vormen van gedrag, bijvoorbeeld discriminatie (Baarda et al., 2015, p. 15) en ...
- Vergeleken met een vragenlijst over gedrag is het observeren van gedrag onpraktisch (Baarda et al., 2015) en ...
Zie ook: Hoe wordt in de tekst en in een bronnenlijst verwezen naar bronnen met meerdere auteurs?
Parafrase met de auteur(s) in de tekst
In een lopende zin wordt bij twee of meer auteurs niet het &-teken maar het woord 'en' gebruikt. Laat bij drie of meer auteurs de komma achter de voorlaatste naam weg.
- Migchelbrink (2006) raadt aan eerst het probleem of de situatie te analyseren.
- Volgens Van der Donk en Van Lanen (2019) is het doel van een praktijkonderzoek de verbetering van de eigen beroepspraktijk.
- Volgens Baarda et al. (2019) zijn mensen zich niet altijd bewust van bepaalde vormen van gedrag, bijvoorbeeld discriminatie.
Parafrase van een internetbron
- Cognitieve dissonantie is recht praten wat krom is (Grit, 2018) en dat ...
- Het Nederlands Huisartsen Genootschap (z.d.) geeft enkele suggesties hoe kinderen met autisme kunnen leren om makkelijker contact te maken.
Parafrase van meerdere publicaties
Om een stelling te onderbouwen kan naar meerdere publicaties tegelijk worden verwezen, alfabetisch gerangschikt en gescheiden door een punt-komma (;):
- ... verschillende publicaties (Baarda et al., 2015; Migchelbrink, 2006; Van der Donk & Van Lanen, 2019) laten zien...
Tip: Omdat bij een parafrase niet altijd duidelijk is waar deze begint, kan het handig zijn om de bronvermelding aan het begin van de tekst te vermelden:
- Migchelbrink (2006, p. 68) raadt aan om voor het onderzoek het probleem of de situatie te analyseren.
- In Praktijkgericht onderzoek voor zorg en welzijn (Migchelbrink, 2006) wordt voor het onderzoek aangeraden om eerst het probleem te analyseren en daarna...
Voor de volledigheid worden van bovenstaande voorbeelden ook de vermeldingen in de bronnenlijst genoemd. Zie voor uitleg en meer voorbeelden APA: Bronnenlijst.
Bronnenlijst
Baarda, B., Kalmijn, M., & De Goede, M. (2015). Basisboek enquêteren: Handleiding voor het maken van een vragenlijst en het voorbereiden en afnemen van enquêtes (4e druk). Noordhoff Uitgevers.
Grit, R. (2018, 22 januari). Cognitieve dissonantie. Emmer Courant. Geraadpleegd op 10 augustus 2021, van https://www.emmen.nu/achtergrond/nieuws/blogs/524737/cognitieve-dissonantie.html
Migchelbrink, F. (2006). Praktijkgericht onderzoek in zorg en welzijn (11e compleet herziene druk). Uitgeverij SWP.
Nederlands Huisartsen Genootschap. (z.d.). Autisme: ASS Asperger PDD-NOS. Thuisarts.nl. Geraadpleegd op 10 augustus 2021, van https://www.thuisarts.nl/autisme
Van der Donk, C., & Van Lanen, B. (2019). Praktijkonderzoek in zorg en welzijn (3e herziene druk). Uitgeverij Coutinho.
Laatste aanvulling: 13 februari 2023
