Databankenrecht

In termen van het databankenrecht is een databank:

• Een verzameling van werken, gegevens of andere zelfstandige elementen, systematisch of methodisch geordend, en
• Afzonderlijk met elektronische middelen of anderszins toegankelijk en
• Waarvan de verkrijging, controle of de prestatie van de inhoud in kwalitatief of kwantitatief op-zicht getuigt van een substantiële investering

De definitie van verzameling is zeer ruim en gaat over iedere verzameling van literaire artistieke, muzikale of andersoortige werken van enig ander materiaal. 

Wie is intellectueel eigenaar van een databank?

Onder het huidige databankenrecht heeft de producent van een databank gedurende 15 jaar het alleenrecht op het kopiëren, verspreiden, tentoonstellen en anderzijds openbaar maken of reproduceren van de databank als geheel. Let wel, de producent heeft daarmee niet automatisch het auteursrecht op alle dingen in de databank, hij is alleen rechthebbend op de verzameling als zodanig. Wel is het zo dat als de producent een keer een kopie van zijn databank in de handel gebracht heeft, dat zijn rechten op die kopie uitgeput zijn – degene die de kopie heeft gekocht, mag die kopie vrijelijk verder doorverkopen.

De producent van een databank heeft het uitsluitende recht om toestemming te verlenen voor de volgende handelingen:

• Het opvragen of hergebruiken van het geheel of een in kwalitatief of kwantitatief opzicht substantieel deel van de inhoud van de databank 
• Het herhaald en systematisch opvragen of hergebruiken van in kwalitatief of in kwantitatief opzicht  niet-substantiële delen van de inhoud van een databank, voor zover dit in strijd is met de normale exploitatie van die databank of ongerechtvaardigde schade toebrengt aan de rechtmatige belangen van de producent van de databank. Wat een niet-subtantieel deel van de inhoud van een databank is, is niet vastgelegd en zal per geval beoordeeld moeten worden

De producent is degene die het risico draagt van de voor de databank te maken investering. Dat houdt in dat niet de maker van de databank maar de opdrachtgever als producent moet worden aangemerkt indien deze het financiële risico draagt.

Wanneer zijn onderzoeksdata door databankenrecht beschermd?

Ook een aangelegde gegevensverzameling met onderzoeksmateriaal kan onder de databankenwet vallen. Daarbij gaat het alleen om het beschermen van de investering die is gedaan om de gegevensverzameling aan te leggen. Indien een verzameling onderzoeksgegevens als beschermde databank is aan te merken, moeten derden toestemming vragen voor het opvragen en hergebruiken van substantiële delen van de databank of voor herhaald opvragen van niet-substantiële delen.

Wanneer mogen onderzoeksdata van anderen gebruikt worden?

Als iets valt onder databankenrecht, moet je toestemming vragen voor:

• Opvragen van een substantieel deel van de databank of het herhaald systematisch opvragen van niet-substantiële delen van de databank
• Hergebruiken van een substantieel deel van de databank

Opvragen is kopie maken (schriftelijk of digitaal), downloaden maar ook overschrijven. Hergebruik is iedere handeling waarmee de databank aan het publiek ter beschikking wordt gesteld. Hierbij gaat het dus om dat toegang tot de databank wordt verschaft. 

Echter de rechtmatige gebruiker van een databank (degene die toestemming heeft om gebruik te maken van de databank) heeft ook recht op toegang en hergebruik van een gelimiteerd deel van de databank (dat wil zeggen: hij mag een deel zelf opnieuw gebruiken maar niet meteen de hele databank overnemen). De rechtmatige gebruiker mag niet dingen met de databank doen waarvan hij weet dat ze in strijd zijn met de bedoeling van die databank en mag ook niet de auteursrechten op enige inhoud van de databank schenden.

Rechtmatige gebruikers van een databank hoeven geen toestemming te vragen aan de producent indien een substantieel deel van de inhoud van de databank wordt gebruikt voor:

• Illustratie bij het onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Dan hoeft voor opvraging geen toestemming te worden gevraagd; wel voor hergebruik. Dus downloaden en kopiëren naar eigen databank mag. Voor delen met anderen dan de eigen onderzoeksgroep moet wel toestemming voor gevraagd worden. De bron moet worden vermeld en er mogen geen commerciële activiteiten verricht worden
• Overheidsdatabanken, maar dan moet je wel opletten dat het echt van de overheid is en niet bijvoorbeeld door een commerciële partij samengesteld en/of er geen voorbehoud is gemaakt

Dit alles geldt voor zover er geen andere afspraken zijn gemaakt, bijvoorbeeld door technische bescherming of contracten.

Voor het doorkijken van een database is geen toestemming vereist en ook voor het overnemen van kleine hoeveelheden informatie uit database niet. Maar de producent van een database kan contractueel bedingen dat toegang alleen mogelijk is tegen een vergoeding. Ook kunnen er technische beschermingsmaatregelen getroffen worden, zoals het onmogelijk maken om te downloaden of te printen van uit de database.

De producent van een databank, welke op enigerlei wijze aan het publiek ter beschikking is gesteld, mag de rechtmatige gebruiker van die databank niet verhinderen in kwalitatief of kwantitatief opzicht niet-substantiële delen van de inhoud ervan op te vragen of te hergebruiken. Indien de gebruiker toestemming heeft om slechts een deel van de databank op te vragen of te hergebruiken, geldt dit slechts voor dat deel.